Colleen McCullough
“Có một truyền thuyết về con chim chỉ hót có một lần trong đời, nhưng hót hay nhất thế gian. Có lần nó rời tổ bay đi tìm bụi mận gai và tìm cho bằng được mới thôi. Giữa đám cành gai góc, nó cất tiếng hát bài ca của mình và lao ngực vào chiếc gai dài nhất, nhọn nhất. Vượt lên trên nỗi đau khổ khôn tả, nó vừa hót vừa lịm dần đi, và tiếng ca hân hoan ấy đáng cho cả sơn ca và họa mi phải ghen tị. Bài ca duy nhất, có một không hai, bài ca phải đổi bằng tính mạng mới có được. Nhưng cả thế gian lặng đi lắng nghe, và chính Thượng đế trên thiên đường cũng mỉm cười. Bởi vì tất cả những gì tốt đẹp nhất chỉ có thể có được khi ta chịu trả giá bằng nỗi đau khổ vĩ đại. Ít ra thì truyền thuyết nói như vậy”.
Giữa thinh không vô tận của nước Úc hoang dã, nơi những đồng cỏ trải dài bất tận và bầu trời rực lửa hoàng hôn, một câu chuyện tình yêu đẹp đẽ nhưng đầy bi kịch đã được dệt nên—giống như tiếng hót cuối cùng của loài chim huyền thoại, chỉ cất lên một lần trong đời, rồi lịm tắt trong đau thương.
Và cũng như loài chim ấy, Meggie Cleary đã sống một cuộc đời như thế…
Tình yêu thuần khiết bị đánh cắp
Meggie là cô con gái duy nhất trong một gia đình đông con, lớn lên giữa cánh đồng cỏ bát ngát của trang trại Drogheda – một nơi hoang sơ nhưng tràn đầy sức sống. Từ nhỏ, cô đã gặp và yêu mến Cha Ralph de Bricassart – vị linh mục trẻ trung, đẹp đẽ, người vừa có một tâm hồn thánh thiện, vừa mang trong mình ngọn lửa rực cháy của một con người trần thế.
Ralph cũng yêu Meggie, nhưng tình yêu ấy bị ngăn cách bởi chiếc áo chùng đen của người tu sĩ và những tham vọng của chính ông. Ông khao khát quyền lực, khao khát chạm đến đỉnh cao của Giáo hội, và để làm được điều đó, ông phải rũ bỏ tất cả những vướng bận trần tục, kể cả người con gái với mái tóc rực lửa luôn chờ đợi ông ở Drogheda.
Bà Mary Carson, người dì giàu có của Meggie, một góa phụ cay độc, đã nhìn thấy tất cả và ngấm ngầm đem lòng ghen tuông. Bà dùng khối tài sản kếch xù của mình để thử thách lòng trung thành của Ralph với Chúa. Trước cám dỗ về quyền lực và danh vọng, Ralph đau đớn chọn con đường thăng tiến, rời xa trang trại Drogheda và cũng rời xa mối tình đầu đời của Meggie. Sự ra đi của Ralph để lại Meggie bơ vơ với con tim tan vỡ, nhưng nàng không có lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận hy sinh mối tình cấm kỵ vì ước mơ và sứ mệnh lớn hơn của người mình yêu.
Cuộc trốn chạy không thành
Trong nỗi tuyệt vọng khi tình yêu đầu đời bị chôn vùi dưới lớp áo choàng đen của Giáo hội, Meggie đã cố gắng tìm kiếm một lối thoát. Cô chấp nhận lời cầu hôn của Luke O’Neill – một người đàn ông mang vẻ ngoài cứng cỏi, có nét hao giống Ralph nhưng trái tim lại lạnh lùng như sỏi đá. Nhưng cuộc trốn chạy này không đưa cô đến bến bờ bình yên. Hôn nhân với Luke là những ngày dài đơn độc và những đêm dài vô tận, trái tim Meggie vẫn trống rỗng, lạnh lẽo. Cô chỉ muốn quên đi Ralph, quên đi nỗi đau của một tình yêu không thể thành hình.
Cho dù đã có bé gái Justine xinh đẹp và mạnh mẽ nhưng cuộc hôn nhân với Luke nhưng chỉ mang lại cho nàng nỗi cô đơn tê tái khi sống bên một người chồng thô lỗ, ham tiền và vô tâm. Meggie yêu con, nhưng sự ra đời của Justine không thể hàn gắn được khoảng cách ngày một xa giữa cô và Luke. Với Luke, tình yêu là thứ xa xỉ, còn hôn nhân chỉ đơn giản là một cuộc trao đổi: anh ta cần một người phụ nữ để lao động, để tích lũy tài sản, để biến giấc mơ sở hữu một trang trại thành hiện thực.
Trong những ngày tháng cô độc ấy, Meggie nhận ra rằng cô không thể mãi mãi sống trong sự cam chịu. Cô không sinh ra để trở thành cái bóng của một người đàn ông, để quẩn quanh trong những công việc không tên, chôn vùi tuổi trẻ của mình trong những cánh đồng mía bạt ngàn.
Tình yêu đẹp như một giấc mơ
Ngọn lửa tình yêu dành cho Ralph vẫn âm ỉ cháy trong tim nàng, như niềm an ủi le lói sưởi ấm tâm hồn giữa tang tóc lạnh lùng. Nàng quyết định giành lại những gì đáng lẽ thuộc về mình – tình yêu chân thành mà nàng hằng khao khát – dù có phải thách thức cả định mệnh trớ trêu.
Định mệnh dường như cảm động trước sự đấu tranh quyết liệt của người phụ nữ ấy. Trên một hòn đảo thơ mộng, xa rời ánh mắt phàm tục, Meggie và Ralph có dịp tái ngộ và sống trọn vẹn vài ngày ngắn ngủi của tình yêu bị dồn nén bấy lâu. Giữa thiên đường bình yên đó, họ đã vượt qua mọi rào cản để đến với nhau, trao nhau tất cả đam mê và dịu dàng của bao năm chờ đợi. Những tưởng tình yêu đã chiến thắng số phận, nhưng cuộc đời không đơn giản như một giấc mơ. Sau khoảnh khắc hạnh phúc hiếm hoi, Ralph lại khoác áo tu hành và ra đi, một lần nữa bỏ lại Meggie cùng nỗi đơn côi. Ông trở về với con đường đã chọn – tiếp tục tiến xa trong Giáo hội – mà không hề biết rằng Meggie đã mang trong mình kết tinh của mối tình họ vừa đánh thức.
Meggie trở về Drogheda, trong lòng mang niềm an ủi và sức mạnh mới từ tình yêu vừa được đáp lại. Nàng hạ sinh một cậu con trai đặt tên là Dane – đứa con của tình yêu tội lỗi nhưng cao quý giữa nàng và Ralph. Meggie dồn hết tình thương cho Dane, xem cậu như bảo vật quý giá nhất đời mình. Trớ trêu thay, Dane lớn lên trở thành một chàng trai khôi ngô, thánh thiện với ước nguyện dâng mình cho Chúa. Số phận như thể đang lặp lại vòng xoáy định mệnh năm xưa – cô đã mất Ralph vào tay Giáo hội, và giờ đây, chính bàn tay vô hình ấy lại đang cướp đi đứa con trai mà cô yêu nhất. Meggie đau đớn nhưng cuối cùng cũng phải chấp nhận lựa chọn của con, bởi nàng hiểu đó chính là cái giá mà nàng phải trả cho những gì mình đã “đánh cắp” từ Chúa – tình yêu của một vị linh mục.
Định mệnh cay nghiệt
Dane được gửi đến Rome để học thần học. Tại đó, cậu gặp Hồng y Ralph de Bricassart. Giữa họ có một sợi dây liên kết vô hình, một sự yêu quý không cần lý do, một thứ tình cảm vừa thân thuộc vừa thiêng liêng. Ralph nhìn Dane như nhìn thấy chính mình khi còn trẻ, nhưng ông không hề biết rằng cậu chính là con trai mình.
Bi kịch chưa buông tha. Định mệnh lại giáng một đòn cay nghiệt xuống cuộc đời Meggie.
Trong một chuyến du lịch tại Hy Lạp, Dane đã lao mình xuống biển để cứu một người sắp đuối nước đang chới với giữa những con sóng. Cứu được người đó, nhưng lại không thể tự cứu lấy mình. Dane đã về với Chúa với gương mặt bình yên như một thiên thần đang ngủ. Ralph quỳ xuống bên thi thể Dane, run rẩy chạm vào gương mặt cậu – gương mặt của chính ông, của tình yêu mà ông đã từng từ bỏ. Trái tim ông như vỡ vụn khi nhận ra rằng, suốt cuộc đời này, ông đã yêu thương một đứa trẻ mà không biết rằng đó là con trai mình.
Meggie mang theo nỗi đau xé lòng sang Rome để đưa con về đất mẹ. Ở đó, trong khoảnh khắc nghiệt ngã ấy, cô đã cho Ralph biết sự thật: Dane chính là minh chứng sống cho tình yêu bị ngăn cấm của họ. Sự thật như sét đánh khiến Ralph bàng hoàng hối hận. Ông nhận ra rằng suốt cuộc đời đã hy sinh hạnh phúc cá nhân cho danh vọng và đức tin nhưng đánh mất điều trân quý nhất.
Giữa khu vườn ngập nắng buổi xế chiều sau lễ tang, hai con người từng yêu nhau hơn cả chính mình cuối cùng cũng đối diện với mọi lỗi lầm, thương tổn và khát khao chất chứa bao năm. Meggie và Ralph ôm nhau trong nước mắt, trao cho nhau lời tha thứ và tình yêu chưa bao giờ tắt. Trong vòng tay người phụ nữ ông yêu hơn tất thảy, Ralph trút hơi thở cuối cùng, khép lại một cuộc đời đầy vinh quang lẫn bi thương. Ông ra đi thanh thản như thể chỉ chờ giây phút được đắm mình trong tiếng hót ngọt ngào nhưng đau đớn của định mệnh.
Trở về Drogheda
Meggie trở về Drogheda với tro cốt của con trai. Cô biết rằng, từ đây, cô sẽ phải sống một cuộc đời không còn Dane, không còn Ralph. Chỉ còn lại cánh đồng bất tận và những giấc mơ của một thời thanh xuân đã mãi mãi trôi xa.
Drogheda vẫn như thế, cánh đồng cỏ vẫn trải dài bất tận, những hàng cây vẫn đứng lặng im dưới bầu trời rộng lớn. Mặt trời vẫn mọc và lặn trên miền đất hoang sơ này, như chưa từng có gì đổi thay. Nhưng Meggie biết, tất cả đã không còn như cũ.
Từ ngày Dane ra đi, một phần linh hồn cô cũng theo con mà biến mất. Có những sáng tinh mơ, khi cơn gió đầu ngày lướt qua thềm nhà, cô vẫn ngỡ sẽ thấy Dane chạy đến, với đôi mắt xanh thẳm như bầu trời và nụ cười trong sáng. Nhưng tất cả chỉ là ảo ảnh của ký ức.
Chỉ còn lại Meggie, một mình với vùng đất đã từng là tất cả cuộc đời cô.
Mỗi buổi chiều, cô đứng bên bờ sông, lặng lẽ nhìn những cánh chim bay về tổ. Cô nghĩ về Ralph – về đôi mắt dịu dàng đã từng nhìn cô qua biết bao năm tháng. Cô nghĩ về Dane – đứa con trai mà cô yêu thương hơn tất thảy, đứa con trai mà cô từng tin rằng có thể giữ được bình yên mãi mãi.
Nhưng giờ đây, cô không còn oán trách số phận nữa. Cô đã yêu và đã được yêu. Cô đã mất mát nhưng cũng đã từng hạnh phúc. Cô đã sống một cuộc đời không hối tiếc, như loài chim gai huyền thoại – cất lên khúc hát đẹp nhất ngay trước khi lao vào cành gai sắc nhọn. Bụi mận gai vẫn đứng đó, những cành gai vươn lên bầu trời, như một biểu tượng bất diệt của tình yêu và sự hy sinh.
Meggie khẽ mỉm cười. Cô biết, dù bao nhiêu năm nữa trôi qua, dù thế giới có đổi thay, tình yêu cô dành cho Ralph, cho Dane, sẽ mãi mãi ở lại với vùng đất này, như ánh mặt trời không bao giờ tắt trên cánh đồng Drogheda. Và như thế, cô tiếp tục sống.
Nỗi đau khổ tuyệt vời của nhân loại.
Có những tình yêu được định sẵn để nở hoa, để đơm trái ngọt, để đi cùng nhau đến cuối cuộc đời. Nhưng cũng có những tình yêu ngay từ khoảnh khắc bắt đầu đã là một bi kịch. Nó tồn tại không phải để được nắm giữ, mà để thử thách trái tim con người, để đốt cháy linh hồn họ trong nỗi khát khao và mất mát.
Tình yêu giữa Meggie và Ralph là một tình yêu như thế – một tình yêu đẹp đến đau lòng, một thứ hạnh phúc mong manh chưa kịp nắm chặt đã tuột khỏi tầm tay. Giữa họ là những giấc mơ không thể trọn vẹn, những tháng năm bị chia cắt bởi nghĩa vụ và tham vọng, những khoảnh khắc hiếm hoi được ở bên nhau nhưng cũng chỉ để nuối tiếc mãi mãi.
Họ đã từng có nhau trong khoảnh khắc, nhưng lại mất nhau mãi mãi.
Nhưng dù vậy, họ vẫn yêu.
Tình yêu ấy có thể không thắng được số phận, nhưng nó không bao giờ chết. Nó vẫn cháy âm ỉ trong trái tim Meggie, ngay cả khi cô đứng giữa cánh đồng Drogheda cô độc đến tận cùng. Nó vẫn hiện hữu trong từng ký ức về Ralph – đôi mắt xanh thẳm, giọng nói trầm ấm, và lời thì thầm cuối cùng trước khi ông ra đi.
Tiếng chim hót trong bụi mận gai không chỉ là câu chuyện của Meggie và Ralph. Đó là câu chuyện của tất cả những con người dám yêu mà không thể có được tình yêu, dám khao khát nhưng lại bị trói buộc bởi định mệnh. Đó không đơn thuần là câu chuyện về một mối tình bị ngăn cách bởi tôn giáo hay số phận. Tiếng chim hót trong bụi mận gai là khúc ca bi tráng về những điều đẹp đẽ nhất mà con người có thể chạm tới – tình yêu, sự hy sinh, và cả nỗi đau.
Giống như loài chim huyền thoại, dành cả đời để tìm kiếm bụi mận sắc nhọn nhất, để rồi lao vào đó và cất lên bài ca tuyệt diệu trước khi gục xuống. Nó không thể tránh khỏi số phận, nhưng nó cũng chưa từng né tránh. Nó chọn đau đớn để đổi lấy một khoảnh khắc chói lọi nhất của cuộc đời.
Meggie chính là con chim ấy. Cô đã yêu, đã dâng hiến, đã mất mát, đã đau khổ đến tận cùng. Nhưng cô không bao giờ hối hận, vì trong giây phút được yêu và yêu hết mình, cô đã chạm đến điều đẹp đẽ nhất của kiếp người.
Tình yêu ấy, dù dang dở nhưng không bao giờ là vô nghĩa. Nó là ánh sáng của những vì sao xa, không chạm tới nhưng vẫn soi rọi, là những con sóng thì thầm trên bờ biển Matlock, là cánh đồng cỏ bất tận của Drogheda, là ký ức không bao giờ phai nhòa. Đó là một thứ tình yêu không chỉ thuộc về hai con người, mà trở thành một phần của thế giới này, dù không trọn vẹn, vẫn là điều vĩnh cửu.
Một nỗi đau khổ tuyệt vời nhất của nhân loại.
Cùng với Cha Ralph họ đã viết lên bài ca bi tráng của tình yêu mãnh liệt phải trả giá bằng khổ đau tột đỉnh. Họ đã dâng hiến cả cuộc đời cho một tình yêu không trọn vẹn, để rồi đến cuối cùng tiếng lòng mới cất lên thánh thót giữa đau thương.
Bản tình ca lãng mạn và bi hùng của tình yêu và số phận đã khép lại với dư âm da diết về sự hy sinh và niềm đam mê định mệnh khiến chúng ta hiểu rằng “tất cả những gì tốt đẹp nhất chỉ có thể đạt được khi ta chịu trả giá bằng nỗi đau khổ vĩ đại”.
